راهنمایی اساسی قبل از خرید پردازنده (CPU): چه باید بدانیم؟
اگر بخواهید سیستم جدیدی اسمبل کنید و یا سیستم فعلی خود را ارتقا بدهید، پردازنده یکی از مهمترین قطعاتی است که باید به آن توجه کرد. چرا که پردازنده بهعنوان مغز متفکر و قلب سیستم شما، از سادهترین تا پیچیدهترین کارها را به اجرا در میآورد. به همین دلیل، انتخاب یک پردازندۀ مناسب برای شما ممکن است سخت و گیجکننده شود. در این راهنمایی، تمام نکاتی که در هنگام خرید یک پردازندۀ مناسب، باید بدانید را جمعآوری کردهایم.
با فارس بازار همراه باشید.
پردازنده یا سیپییو چیست؟
در قلب هر ساختار کامپیوتری، واحد پردازش مرکزی (CPU) یا به بیان سادهتر، پردازنده است. پردازنده، مخفف عبارت Central Processing Unit، از میلیونها ترانزیستور ساخته شده است. این قطعۀ کوچک، تمام دستورالعملها را اجرا و دادهها را در گجتهای دیجیتال مختلف جابهجا میکند، از کوچکترین گوشیهای هوشمند و تبلت تا قدرتمندترین کامپیوترها.
قبل از خرید پردازند یا CPU به چه نکاتی باید توجه کرد؟
برخی از افراد فکر میکنند:
«هرچه پردازنده گرانتر = کارایی بیشتر و حرفهایتر»
در این مورد باید اشاره کرد که قیمت یک پردازنده به این معنی نیست که مناسب کار شماست. به همین منظور، در ادامه ما هر آن چیزی را که در هنگام انتخاب یک پردازنده باید در نظر بگیرید را بیان خواهیم کرد.
سوکت پردازنده
از نکات مهمی که افراد باید برای خرید CPU به آن توجه کنند، سوکت آن است. اگر قصدتان از خرید پردازنده، ارتقای سیستم است، پس در انتخاب پردازنده با محدودیت روبهرو میشوید و این محدودیت تنها به دلیل معماری سوکت مادربرد است.
یا یک مثال دیگر، اگر مادربردتان قدیمی باشد و شما بخواهید یک پردازندۀ جدید خریداری کنید، قطعاً ناچار به تعویض مادربرد خود میشوید که در این صورت باید یک سیستم جدید اسمبل کنید. زیرا احتمال عدم سازگاری رم و کارت گرافیک با مادربرد جدید، خیلی بالاست. به همین منظور، تنها راه چارة کاربران بهجز اسمبل کردن یک سیستم جدید، خرید یک پردازندهایست که با مادربرد سازگاری داشته باشد.
اعداد درج شده روی پردازنده
از مهمترین نکاتی که حین خرید یک CPU حتماً باید به آن توجه کرد، اعداد حک شده روی آن است. اعداد حک شده روی پردازندهها نشاندهنده از مدل، سری ساخت و نسل پردازنده است که در سرعت و عملکرد پردازنده تأثیر بسزایی دارد. بنابراین هنگام خرید CPU باید به مواردی مانند سرعت، تعداد هستهها، تعداد رشتهها، توان طراحی گرمایی و حافظه کش توجه کنید که در ادامه به بررسی هرکدام میپردازیم:
سری یا نسل پردازنده
بهمانند هر فناوری کامپیوتری دیگر، پردازندهها هم در حال پیشرفت هستند و بهسرعت و عملکرد آنها، در حالت چندوظیفهای، توجه میشود. به همین منظور، روند پردازندهها هم به سمت افزایش روزبهروز تعداد هستهها هستند. یکی دیگر از پیشرفتهای فناوری، کنترلرهای حافظه یکپارچه است که با کاهش تأخیر حافظه، عملکرد سیستم را افزایش میدهد. بااینحال، کنترلرهای حافظه یکپارچه معمولاً فقط با برخی از انواع رمها سازگار هستند.
در مجموع هرچه نسل و سری پردازنده جدیدتر باشد؛ قدرت، عملکرد و سرعت آن هم بالاتر میرود.
از طرفی دیگر شما میتوانید بهسادگی با دانستن نسلی که از یک پردازنده و سطحی که در آن نسل قرار دارد، چیزهای زیادی در مورد یک پردازنده بفهمید. برای معرفی نسلها و سریها، علاوه بر نام مرسومی که دارند، مانند Corei9، از یک سری اعداد و ارقام هم تشکیل شدهاند که به شما در انتخاب دقیقتر کمک میکند. در ادامه ما این موارد را نام میبریم تا در انتخاب سری و نسل مناسب دچار اشتباه نشوید:
- G1-G7: سطح گرافیک
- E: تعبیهشده برای یک عملکرد خاص
- F: نداشتن کارت گرافیک و نیاز به گرافیک مجزا
- G: شامل گرافیک مجزا
- H: عملکرد بالا
- HK: عملکرد بالا با قابلیت اورلاک
- HQ: عملکرد بالا چهار هستهای
- K: اورلاک شده
- S: نسخۀ ویژه
- T: قدرت بهینه شده
- U: مصرف بهینۀ برق
- Y: توان مصرفی پایین
موارد مهمی که باید بهخاطر بسپارید این است که F و K برای پردازندههای دسکتاپ اینتل هستند و HK و U برای موبایل بیشتر نمایش داده میشوند.
تعداد هستهها (Cores)
هستهها درواقع ریز پردازندههایی هستند که درون پردازندۀ اصلی قرار میگیرند. پردازندههای امروزی دارای حداقل 2 هسته و حداکثر 64 هسته هستند؛ اما اکثر آنها با تعداد 4 تا 8 هسته ساخته میشوند.
به نگاه تخصصیتر هر کدام از این هستهها میتوانند جداگانه به انجام یک کار مشخص بپردازند. بهعنوانمثال، برای استفاده از نرمافزارهای حرفهای، بهرهگیری از هستههای بیشتر در یکزمان، کارایی بهتری را به شما میدهد. به بیان دیگر، هستههای بیشتر میتوانند برخی از نرمافزارها را سریعتر اجرا کنند.
تعداد رشتهها (Threads)
از مشخصات یک پردازندۀ خوب، تعداد رشتهها یا تردهای آن است که در اصل تعداد رشتهها، نشاندهندۀ تعداد پردازشهایی است که پردازنده درآنواحد قادر به انجام آنهاست. اما فراموش نکنید که تعداد رشته به اندازۀ خود هستهها بر سرعت تأثیر ندارند. به همین دلیل، اغلب یک CPU را میبینید که دارای هشت هسته و 16 رشته؛ یا 12 هسته و 24 رشته است.
نتیجه: اگرچه تعداد هسته و تردها بر عملکرد، قدرت و سرعت کارایی شما میافزاید؛ اما نوع نیاز شما هم مهم است. بهعنوانمثال برای استفادۀ کارهای معمولی، یک CPU با حداقل 4 هسته و 4 رشته نیاز پیدا خواهید کرد و بیشتر از این مقدار یک خرج اضافه خواهد بود.
سرعت پردازنده و IPC
سرعت پردازنده یا همان کلاک که با یکای گیگاهرتز نشان داده میشود، نشاندهندۀ سرعت پردازش اطلاعات توسط CPU است. در زمینۀ پردازنده هم هرچه سرعت بیشتر باشد، پردازنده از قدرت بیشتری برخوردار خواهد بود. بهعبارتدیگر:
عدد بالا= قدرت بالا
به همین منظور، برای برنامههایی که از تعداد هستهها و رشتههای بیشتر نمیتوانند استفاده کنند، میتوان برای بهبود عملکرد، تراشههایی را با سرعت کلاک بالاتر انتخاب کرد.
همچنین، در این میان ممکن است با کلمهای به نام IPC برخورد کنید که کمی متفاوتتر از کلاک است. نرخ IPC، تعداد وظایفی است که میتواند تراشه در هر چرخه انجام دهد.
نتیجه: در اکثر مواقع برای بهرهگیری از سرعت بالاتر، کاربران CPUهایی با سرعت کلاک بالاتر و معماریهای جدیدتر را انتخاب میکنند. اما برای کارهای مدیریتی و بهرهوری، پردازندههای مدرن با هستههای بیشتر معمولاً سریعتر هستند.
توان طراحی گرمایی (TDP)
توان طراحی گرمایی، بیشترین میزان حرارتی است که یک پردازنده میتواند تولید کند که شما متناسب با این عدد باید یک خنککنندة پردازنده تهیه کنید. حتماً مطمئن شوید که آیا پاور سیستم شما میتواند توان موردنیاز پردازنده شما را تعیین کند یا خیر.
ظرفیت حافظه کش (Cache)
حافظۀ کش وظیفۀ کمککردن به پردازنده، برای دستیابی به دادهها با سرعت بیشتر را برعهده دارد، همچنین کمک میکند به شکل سریعتری با رم ارتباط برقرار کند. بهصورت کلی هم میتوان بیان کرد که در هر پردازنده سه نوع حافظه کش با نامهای L1، L2 و L3 وجود دارد. از لحاظ سرعتی نیز به ترتیب L1 بعد L2 و در آخر L3، بیشترین سرعت را دارا هستند.
توجه کنید که اگر هر سه حافظۀ کش اشغال شود و سیستم نتواند به دادهای دست پیدا کند، پردازنده به سراغ رم رفته و از آن کمک میگیرد. رم از لحاظ سرعتی به دلیل دور بودن از پردازنده و چیدمان، سرعت کمتری دارد و اینگونه است که سرعت یک سیستم پایین میآید.
سیستم خنککننده
پردازنده هم بهمانند دیگر قطعات یک سیستم، ایجاد گرما میکند و در صورت بالارفتن دمای آن نهتنها عملکرد دستگاه را کاهش میدهد و به خود قطعه آسیب میرساند؛ بلکه ممکن است به دیگر اجزای سیستم مانند مادربرد هم آسیب برساند. به همین دلیل خنک نگهداشتن CPU برای عملکرد کل سیستم شما حیاتی است؛ اگرچه ممکن است نادیده گرفته شود.
به همین منظور، سه نوع سیستم خنککنندگی بادی، آبی و رادیاتوری وجود دارد. مدل اولی رایجترین و مدل دومی گرانترین هستند، البته مدل دومی را در سیستمهای پیشرفته خواهید یافت.
خنککنندههای بادی شامل فن و هیتسینک هستند که از قیمت مناسبی هم برخوردار هستند. البته این مدلها فضای زیادی هم اشغال نمیکنند و نصبشان نیز آسان خواهد بود.
نوع دوم آن، یعنی خنککنندگی آبی، برای انتقال گرما به مایع متکی هستند؛ البته از فن هم بهره میبرند؛ به بیانی شبیه به کولرهای آبی هستند. فنهای آبی، بسیار کارآمدتر هستند و برای CPUهایی که انرژی زیادی مصرف، و گرمای زیادی تولید میکنند، مناسبتر هستند.
در نهایت، سیستمهای خنککنندگی آبی احتمالاً بهترین گزینه از هر سه مدل باشد؛ اما بسیار پیشرفته و گران هستند.
ردهها و برندهای پردازنده
بهمانند هر فناوری کامپیوتری دیگری، پردازندهها هم در حال پیشرفت هستند و بهسرعت و عملکرد آنها، در حالت چندوظیفهای، توجه میشود. به همین منظور، روند پردازندهها هم به سمت افزایش روزبهروز تعداد هستهها هستند. یکی دیگر از پیشرفتهای فناوری، کنترلرهای حافظه یکپارچه است که با کاهش تأخیر حافظه، عملکرد سیستم را افزایش میدهد. بااینحال، کنترلرهای حافظه یکپارچه معمولاً فقط با برخی از انواع رمها سازگار هستند.
ردههای پردازنده
قبل از معرفی انواع برند پردازندهها، خوب است که بدانید آنها بر اساس عملکرد و قیمت؛ به سه خط کلی مقرونبهصرفه، میانرده و ردهبالا تقسیم میشوند. پردازندۀ مقرونبهصرفه که برای کارهای روزمره مانند کار با وب، برنامههای آفیس، ویرایش عکس و دیگر کارهای عمومی مناسب است. این پردازنده که 85% عملکرد یک پردازندۀ میانرده را دارد، با مادربردهای قدیمی سازگار است.
پردازندۀ میانرده، نسبت به مدل مقرون به صرفهاش، بزرگتر است و قدرت و عملکرد بالایی برای انجام بازیهای سهبعدی، ویرایش ویدئو و اپلیکیشنهای کاربردی و چندرسانهای سنگین دارد. این پردازندۀ قدرتمند که از هسته و حافظۀ پنهان بهره میبرد، انرژی بیشتری مصرف میکند؛ اما با مادربرد و رمهای قدیمی سازگار نیست؛ اگرچه هم با ارتقا کل سیستم خود، شاهد افزایش سیستم خواهید بود.
در نهایت هم پردازندۀ ردهبالا که بهعنوان سریعترین مدلها شناخته میشوند. این پردازنده برای بازیهای حرفهای، کارهای گرافیکی سنگین، ساخت و ویرایش ویدئوها بهصورت حرفهای، و تجزیهوتحلیل آماری؛ از آن استفاده میشود. پردازندههای ردهبالا، نسبت به دو ردۀ دیگر از قدرت بیشتری بهره میبرد، به همین دلیل حافظه و انرژی بیشتری را مصرف میکند. فراموش هم نکنید که قبل از استفاده از آن، از سازگاری اجزای سیستم خود با این پردازنده، مطمئن شوید.
نتیجه: ازآنجاییکه قیمت، رده و عملکرد؛ رابطۀ مستقیمی دارند، به هدف و نیاز خود در هنگام خرید دقت کنید. البته توجه به سازگاری سایر اجزای سیستم شما مهم است.
برندهای محبوب پردازنده
دو سازنده و تولیدکنندۀ اصلی برای ساخت پردازندهها با نام اینتل (Intel®) و ایامدی (AMD®) وجود دارد. البته پردازندۀ اختصاصی اپل با نام M هم وجود دارد؛ اما این پردازنده قابلیت ارتقا ندارد و بهصورت مستقل عرضه نمیشود. به همین دلیل این پردازنده را بررسی نمیکنیم و به دو پردازندۀ اینتل و ایامدی رایج در بازار میپردازیم.
اگرچه پردازندۀ اینتل چندین سال قبل از عرضۀ AMD به بازار آمد و در صدر بهترینها بود؛ اما باگذشت زمان و قدرتمند شدن پردازندۀ AMD، این دو پردازنده در نهایت رقیب هم شدند. خوب است که بدانید، این دو پردازنده با وجودداشتن قابلیتهای متفاوت، از شباهتهای زیادی از نوع کارکرد هم برخوردار هستند.
بهعنوانمثال، پردازندههای نسل سیزدهم اینتل و پردازندههای Ryzen 7000 AMD برای جلبتوجه سازندگان دسکتاپ رقابت میکنند. اگرچه هم هر دو برند گزینههای متعددی را در میان آخرین نسلها خود ارائه میدهند، اینتل با محصولات قدرتمندتر و باارزشتر خود در تمام بخشهای قیمتی پیشرو است.
به بیان دیگر، پردازندۀ اینتل از قدرت و کارایی بالاتری در انجام کارهای سنگین مانند ویرایش ویدئو، برنامهنویسی و انجام چند کار همزمان؛ بهره میبرد. برعکس آن پردازندۀ AMD، از عمر باتری بهتری برخوردار است. البته فراموش نکنید که اینتل نسبت به رقیب خود گرانتر است؛ بااینحال پیشنهاد متخصصان فارس بازار به شما، اینتل است.
قیمت
بودجۀ شما میتواند، از اصلیترین گزینهها برای انتخاب پردازنده باشد. اگرچه که عملکرد و قیمت رابطۀ مستقیمی دارند؛ اما همیشه هدف از خرید همراه قیمت را از این قطعه در نظر بگیرید تا بهترین را انتخاب کنید.
از سیستم کامپیوتر خود چه انتظاری دارید؟
با مثال این بحث رو شروع کنیم که بهترین CPU برای برنامهنویسی، با بهترین پردازنده برای انجام کارهای گرافیکی از زمین تا آسمان تفاوت دارد. دانستن نیازهای خود، به شما این امکان را میدهد تا در هنگام خرید CPU، اولویتبندی کنید.
بهعنوانمثال، اگر قصدتان از خرید یک پردازنده تماشای فیلم و وبگردی، و استفاده از برنامههای اکسل و ورد است؛ پس بهترین پردازنده برای شماCPU های دو هستهای و چهار هستهای است. اما اگر میخواهید برخی از این کارها را به طور همزمان انجام دهید، آنگاه مسئله فرق میکند و باید روی پردازندههای قویتر دست بگذارید. البته فراموش نکنید که داشتن یک ترکیب قوی از CPU + GPU، برای به حداکثر رساندن عملکرد هر سیستمی بسیار مهم است.
پردازنده برای کاربری معمولی!
اگر یک کاربر معمولی هستید و میخواهید یک سیستم برای وبگردی، کار از خانه و گاهی اوقات همبازی استفاده کنید، چیزی مانندIntel Core i5 بیش از اندازه کافی است. البته با انتخاب نوع شش هستهای آن، از عملکردی مناسب برای چهارتا پنج سال بهره خواهید برد. بهعلاوه، خنککنندههای ارزانقیمت بهراحتی این تراشهها را خنک نگه میدارند.
پردازنده برای گیمینگ!
ازآنجاییکه بازیهای متفاوتی وجود دارند، انتخاب پردازنده برای بازی یک اصطلاح بسیار مبهم است. زیرا این میتواند شامل یک بازی با حجم پایین مانند CS: GO باشد که تقریباً روی هر چیزی اجرا میشود، تا بازی Cyberpunk 2077 که حتی روی قویترین سختافزار هم بهسختی اجرا میشود.
به همین منظور، برای بازیهای سطح بالا، توصیۀ ما پردازندۀ Core i5 یا Core i6 است. البته یک پردازندۀ شش هستهای بهوضوح انتخاب بهتری است؛ درحالیکه هم هزینۀ بسیار کمتری از یک پردازندۀ هشت هستهای دارد و هم بهرهوری پایینتر. اما یک پردازندۀ هشت هستهای برای افرادی است که به یک سیستم برای اجرای بازیهای سنگین، قابل ارتقا و گرانتر نیاز دارند؛ اما اگر با یک پردازندۀ گرافیکی مناسب ترکیب شود. پردازنده گرافیکی (GPU) هم از آنجایی اهمیت دارد که روی رزولوشن نمایشی بازیها تأثیر میگذارد.
در نهایت، برای کسانی که میخواهند سریعترین پردازندههای بازی را برای سیستمهای خود داشته باشند، تراشههای پیشرفتۀ Core i9 یا جدیدتر، چیپهایی هستند که باید به دنبال آن باشند.
پردازنده برای کارهای گرافیکی و سنگین!
برای کاربرانی که نیاز به استفاده از اپلیکیشنهای حرفهای مانند Blender، Adobe Premiere Pro و Da Vinci Resolve را دارند، وجود یک پردازندۀ قوی بسیار مهم است. به همین منظور، انتخاب یک پردازندۀ ردهبالا مانند Core i9 را باید در نظر بگیرید.
پردازنده برای مهندسین و محققین!
پردازندههای 16 هستهای برای کاربرانی است که نیاز به عملکرد در سطح سرور دارند. این پردازندهها دارای هزینۀ بالایی هستند؛ اما تنها گزینه برای سیستمهای فضای کاری هستند که تا آنجایی که ممکن است نیاز به هسته دارند.
نکته: تا به امروز اینتل پردازندههایی تا 24 هسته هم عرضه کرده است. پردازندههای بالای 9 هستهای اصولاً برای کارهای بسیار سنگین، مانند برنامهنویسی، تدوینگری، رندری و... مناسب هستند. البته که هرکسی میتواند از این پردازندهها استفاده کند؛ اما هزینۀ آن هم بالاتر خواهد رفت.
جمعبندی
در راهنمایی اساسی قبل از خرید پردازنده (CPU)، ما سعی کردیم شما را با مفهوم پردازنده آشنا کنیم و سپس شما را به دنیای انواع آن و انتخاب مناسب ببریم تا شما در هنگام ارتقا سیستم خود یا ساخت سیستم خود، دچار سردرگمی نشوید.
برندهای نامآشنا در فارس بازار